آرامگاه حمدالله مستوفی

به نام خدایی که همگان را آزاد آفرید .

بازدید از آرامگاه حمدالله مستوفی

گردشگران : 7 نفر ( علی رضا هاشمی ، پیمان سلطانی اصل ، زینب هاشمی ، محمّد حسین نژاد ، یوسف رحیمی ، حامد زارعی و سحر مهرآرین )

تاریخ : 21 مرداد 1390

آرامگاه حمدالله مستوفی

  دوستان علاقه مند به تاریخ و فرهنگ این کشور آریایی در صبح گرم و رمضانی آدینه 21 مرداد در کنار آرامگاه مردی پژوهشگر ، مورّخ و جغرافیدان به نام حمدالله مستوفی قزوینی ، گرد هم آمدند تا ضمن بازدید از این مکان تاریخی و کهن به یاد آن مرد بزرگ ، حمدالله مستوفی ، فاتحه ای بخوانند و روحش را شاد گردانند . نکات زیر در مورد این آرامگاه زیبا و صاحب آن است :

  ß این آرامگاه در محلّه ی پنبه ریسه میان امام زاده علی و امام زاده آمنه ( امینه ) خاتون ، واقع شده است .

  ß نام سابق آن ،گنبددراز بوده است .

  ß تعمیر مختصر بنا و کشیدن دیواری در دور آن توسّط اهالی محل در دهه ی نخست قرن حاضر ، انجام شده است .

  ß مرمّت اساسی در سال 1319 شمسی توسّط وزارت فرهنگ با کمک وزارت کشور ، انجام یافته است .

  ß مساحت کلّ محوّطه ی بنا ، 280 متر مربّع می باشد .

  ß مساحت زیربنای آن ، 40 متر مربّع است .

  ß درِ ورودی محوّطه در سمت جنوب باختری است .

  ß شکل بنای آرامگاه از کف حیاط به بالا ، مربّع ، قسمت بالاتر ، مثمّن و بقیّه تا زیر گیلویی ، مدوّر است .

  ß گنبد ، مخروطی شکل است .

  ß تمام بنا از آجر ، ساخته شده که فواصل را بندکشی کرده اند .

  ß از بناهای زیبا و مجلّل عهد مغول می باشد .

  ß درِ آرامگاه ، چوبی و در سمت باختری ، واقع شده است و در قسمت بالای یک لنگه از دو لنگه ی در ، جمله ی « لااله الّا الله الملک الحقّ المبین » و در لنگه ی دیگر ، جمله ی « محمّد رسول الله الصّادق البارّ المبین » ، کنده کاری شده و قسمت پایین آن ها نیز به صورت گل درهم و منبّت کاری است .

  ß سرداب بقعه ، دارای طاق چهارگوشی است که درِ آن از سمت باختر و با کف حیاط ، برابر است و جلوی آن در ، پلّه هایی است که به سرداب می رود . تخته سنگ مرمری ، روی پلّه ی نخستین ، نصب کرده اند که به منزله ی آستانه ی اطاق روی سرداب است .

  ß اطاق روی سرداب ، ازاره اش از کاشی فیروزه ای ساده است .

  ß زیر پایه های گنبد ، دور تا دور ، کتیبه ای دارد که سوره ی هل اتی را به خطّ نسخ ، گچبری کرده اند .

  ß کف اطاق ، صاف است و سطح آن با سنگ های معمولی ، فرش شده است .

  ß اطاق به شکل گنبد است و از کتیبه به بالا با آجر ، ساخته شده و بندکشی و روی بندکشی بالا ، رنگ شده است .

  ß در جانب خاوری این طاق ، بالای ازاره ، طاقچه مانندی است که درِ دولنگه ای داشته و اکنون یک لنگه ی آن از میان رفته است ؛ گویا آن جا را برای گذاردن چراغ و شمع ساخته بودند .

  ß نمای خارجی گنبد ، سابقاً از آجر بوده امّا بعداً آن را با کاشی سبز ساده پوشاندند .

  ß مقرنس سازی دور تا دور دائره ی پایین گنبد ، تعمیر شده است و زیر مقرنس سازی ، کتیبه ای است از کاشی لاجوردی که به خطّ نستعلیق ، زندگی حمدالله مستوفی و نژاد ، نیاکان ، شغل و تألیفاتش به اختصار ، نقل شده است .

  ß در گوشه ی شمالی بقعه ، دو اطاق و دو زیرزمین برای نگهبانان آرامگاه با حوض و آب انبار ، بنا گردیده است .

  ß یک جفت درِ منبّت کاری که درِ آرامگاه بوده ، یک لنگه ی آن را در قدیم از میان برده بودند . لنگه ی دیگر را هم به گنجینه ی ایران باستان ، انتقال داده اند .

  ß زیر مقرنس سازی نمای خارجی گنبد بر کاشی لاجوردی به خطّ نستعلیق ، عبارات زیر ، حک شده است :

  « در عهد فرخنده ی اعلی حضرت همایون شاهنشاه رضاشاه پهلوی ، سردودمان سلسله ی پهلوی ، آرامگاه حمدالله مستوفی قزوینی ، مورّخ و جغرافیدان نامی ایران به اهتمام وزارت کشور و وزارت فرهنگ ، تعمیر و مرمّت یافت .

  ولادت حمدالله مستوفی که از خاندان قدیم مستوفیان قزوین و منسوب به حرّ بن یزید ریاحی می باشد در سال ششصد و هشتاد(680 ) هجری در قزوین روی داده و تا حدود سال هفت صد و پنجاه هجری ( 750 ) می زیسته است . در اوایل عمر از طرف خواجه رشیدالدّین فضل الله وزیر به سِمَت مستوفی زنجان ، ابهر و طارم منصوب گشته و پس از قتل خواجه در دستگاه وزارت خواجه غیاث الدّین محمّد ، فرزند او راه یافته و مدّت ها در سلک ملازمان خاندان وی به سر می بُرد ، تا این که در سال هفت صد و بیست هجری ، شروع به تهیّه ی منظومه ی ظفرنامه که به بحر متقارب شامل هفتاد و پنج هزار بیت در تاریخ ایران از ابتدای اسلام تا عصر خـودش می باشد ، نمود . این کتاب که نخستین تألیف حمدالله مستوفی می باشد در سال هفت صد و سی و پنج هجری به اتمام رسید . دیگر از تألیفات حمدالله مستوفی ،کتاب تاریخ گزیده است که شامل منتخبی از جامع التّواریخ رشیدی و اضافاتی از مؤلّف است . تألیف این کتاب در سال هفت صد و بیست و نه هجری به پایان رسید . در خاتمه ی آن هم شرحی در باب علما ، فضلا ، شعرا ، بزرگان و تاریخ و جغرافیای قزوین به رشته ی تحریر آورده شده که از قسمت های گران بهای تاریخ گزیده به شمار می رود .

  آخرین تألیف حمدالله ، نزهه القلوب می باشد که از تألیف آن در سال هفت صد و چهل هجری ، فراغت یافته است . این کتاب علاوه بر جنبه ی جغرافیایی ، مشتمل بر علم هیئت ، تاریخ طبیعی و فصلی در عجایب عالم است که از زمره ی کتب نفیس تاریخی قرن هشتم هجری محسوب می گردد . »

تهیّه کننده ی کتیبه ی متن نصرت الله مشکوتی مدیر تعمیر ابنیه ی تاریخی . به تاریخ مهر ماه هزار و سی صد و نوزده خورشـــیدی ( 1319 ) .

زینب ، سحر ، یوسف ، محمّد ، پیمان و سعید