گورستان بهشت زهرا ، یکی از نامدارترین گورستان های ایران است که کسان نامدار بسیاری در آن به خاک سپرده شده اند ؛ کسانی که عبارتند از :
1 ـ گروهی از چریک های فدائی خلق
گروهی از کشته شدگان چریک های فدائی خلق در زمان شاه به نام های خشایار سنجری ، مجتبی خرّم آبادی ، محمّدعلی تقی زاده ، یحیی امین نیا و غلام رضا گلوی در بریده ی 33 بهشت زهرا به خاک سپرده شده اند ؛ البتّه شوربختانه ، گورهای آنان با تیشه و کلنگ ، ویران و به ویژه نشانه ی چریک های فدائی ، کاملاً نابود شده است .
2 ـ آرامگاه علی میهن دوست ( بریده ی 33 ، ردیف 27 ، شماره ی 24 )
3 ـ آرامگاه ناصر صادق ( بریده ی 33 ، ردیف 27 ، شماره ی 23 )
4 ـ آرامگاه علی باکری ( بریده ی 33 ، ردیف 27 ، شماره ی 22 )
5 ـ آرامگاه محمّد بازرگانی ( بریده ی 33 ، ردیف 27 ، شماره ی 21 )
6 ـ آرامگاه خسرو گلسرخی
روی سنگ گور وی ، نوشته است : « شهیدشادروان خسرو گلسرخی ، شاعر و نویسنده ی خلق ایران . تولّد : دوم بهمن یک هزار و سی سد و بیست و دو ـ شهادت : بیست و پنجم بهمن هزار و سی سد و پنجاه و دو . شناسنامه ی من ، جز عشق به مردم ، چیز دیگری نیست . من ، خونم را به توده های گرسنه و پابرهنه ، تقدیم می کنم . خون ما پیرهن کارگران / خون ما پیرهن دهقانان / خون ما پیرهن سربازان / خون ما ، پرچم خاک ما هست . »
7 ـ آرامگاه کرامت دانشیان
8 ـ آرامگاه مصطفی جوان خوش دل
9 ـ آرامگاه سیّدمحمّدکاظم ذوالانوار
10 ـ آرامگاه سیّداصغر بدیع زادگان ( بریده ی 33 ، ردیف 29 ، شماره ی 6 )
11 ـ آرامگاه سعید محسن ( بریده ی 33 ، ردیف 29 ، شماره ی 5 )
روی گور وی ، نوشته است : « تولّد : 1318 ـ گردون همی گوید به ما / گر می روی راه وفا / باید کشیدن از جفا / گر حاضری با ما بیا / گویم نیَم امّا دلم / گوید همی من بلبلم / چون بلبلم ، پس عاشقم ؛ باید روم راه وفا . »
12 ـ آرامگاه بیژن جزنی ( بریده ی 33 ، ردیف 189 ، شماره ی 4 )
13 ـ آرامگاه عبدالرّسول مشکین فام
14 ـ آرامگاه محمّد حنیف نژاد ( بریده ی 33 ، ردیف 29 ، شماره ی 3 )
15 ـ آرامگاه کشته شدگان 17شهریور ( بریده ی 17 )
کم تر کسی است که از رخداد آدینه ی سیاه یا همان 17 شهریور 1357 ، ناآگاه باشد . رخدادی که در آن ، حکومت شاهنشاهی با اعلام دیرهنگام و ناقص حکومت نظامی ، آن گاه که سیل مردم را دید ، آنان را به رگبار بست و شماری از مردم را کشت که تنی چند از آن ها در این جا به خاک سپرده شده اند .
16 ـ جایگاه سخنرانی خمینی در روز 12 بهمن 1357
« امام آمد . » این ، سرخطّ روزنامه های مهمّ کشور در روز 12 بهمن 57 بود ؛ آن گاه که خمینی با ورود خود به ایران ، یک زمین لرزه ی بزرگ سیاسی را رقم زد . وی ، پس از ورود به ایران و با پایان یافتن مراسم پیشواز در فرودگاه مهرآباد ، همان گونه که وعده داده بود برای سخنرانی اصلی به سمت بهشت زهرا ، حرکت کرد تا بر سر آرامگاه کشتگان انقلاب ، ایراد سخن نماید . همه ی خیابان های راه اصلی حرکت خمینی از فرودگاه مهرآباد تا بهشت زهرا و هم چنین اطراف جایگاه سخنرانی وی تا سدها کیلومتر ، پر از جمعیّت بود . جمعیّتی که با رفتن شاه از ایران ، چشم انتظار پایان دوره ی شاهنشاهی و آغاز وزیدن نسیم دیکتاتوری نوین بودند . خمینی ، پس از خواندن قرآن و خواندن سرودی توسّط یک گروه دانش آموزی ، آغاز به سخن کرد . اوج سخن های وی ، بخشی بود که گفت : « من ، دولت تعیین می کنم . من ، توی دهن این دولت می زنم . من به پشتوانه ی این که ملّت ، مرا قبول دارد ، دولت تعیین می کنم … » و بخش هایی که هیچ گاه از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، پخش نشد . هم اکنون ، جایگاه سخنرانی خمینی را به شکل بالا که در نگاره میبینید ، درست کرده اند تا یاد آن روزها که برای آزادی می جنگیدیم ( و اکنون هم می جنگیم ) ، زنده بماند .
17 ـ آرامگاه محمود طالقانی
در نزدیکی جایگاه سخنرانی خمینی ، آرامگاه ابوذر زمان ، طالقانی ، در قالب یک میدان و در مرکز این میدان ، واقع شده است .
18 ـ آرامگاه سرلشکرولی الله فلّاحی
19 ـ آرامگاه بتول علائی فرد
هم سر محمود طالقانی در کنار سمت چپ آرامگاه وی به خاک سپرده شده است .
20 ـ آرامگاه کشتگان هفتم تیر
در هفتم تیرماه 1360 با انفجار بمبــی نیرومند در ساختمان مرکزی دفتر حزب جمهوری اسلامی در خیابان سرچشمه ی تهران ، 72 تن از مسؤولان نظام تازه بنیاد جمهوری اسلامی ایران شامل چند وزیر ، چندین نماینده ی مجلس ، چند دست یار وزیر و رئیس دیوان عالی کشور ، جان باختند که همگی آن ها را به علاوه ی چندین نفر دیگر که در خطوط آینده به آن ها خواهم پرداخت ، در این جا به خاک سپردند . این ساختمان را مهندس میرحسین موسوی در سال 1369 ، طرّاحی کرده و ساخته است . از کسان نامدار 72 تن ، می توان به بهشتی ، محمّد منتظری و موسی کلانتری ، اشاره کرد .
21 ـ آرامگاه رجائی و باهنر
22 ـ آرامگاه دتندگویان
23 ـ آرامگاه دکترحسن آیت
24 ـ آرامگاه دکتررحمان دادمان
25 ـ آرامگاه اسدالله لاجوردی
26 ـ آرامگاه محمّد کچویی
27 ـ آرامگاه احمد پُلارَک ( بریه ی 26 ، ردیف 32 ، شماره ی ؟ )
احمد پُلارَک ، همان جان باخته ی نامداریست که میگویند از گورش ، بوی خوش می آید . برای آن که درستی و سقم این امر بر من ، ثابت شود به جست و جوی گور این جان باخته می پردازم . گورش را پیدا می کنم . نزدیک تر می شوم ؛ آری ، بوی خوش دل انگیزی ، فضا را پوشانده است . فاتحه ای می خوانــم و کمی از آن بوی خوش را استشمام می نمایم . همین که آماده ی عکسبرداری از گور جان باخته می شوم با سیل 20 نفره ای از زنان ، رو به رو می شوم که گریه کنان و برسرزنان ، بر گور جان باخته می ریزند و آن اندازه ، شلوغ می شود که دیگر ، فرصت عکسبرداری و حتّی یادداشت شماره ی گور جان باخته ، دست نمی دهد . هر چه هم که منتظر می مانم تا بلکه بروند و خلوت کنند ، آب از آب ، تکان نمی خورد .
28 ـ آرامگاه حسین فهمیده ( بریده ی 24 ، ردیف 44 ، شماره ی 11 )
29 ـ آرامگاه جواد فکوری ( بریده ی 24 ، ردیف 73 ، شماره ی 25 )
30 ـ آرامگاه مصطفی چمران
31 ـ آرامگاه موسی نامجوی
32 ـ آرامگاه یوسف کلاهدوز
33 ـ آرامگاه عزّت الشّریعه ی مدرّس مطلق
هم سر دکتربهشتی در سمت چپ ساختمان آرامگاه جان باختگان 7 تیر به خاک سپرده شده است .
34 ـ بریده ی هنرمندان
در بریده ی هنرمندان از آرامگاه 49 تن از هنرمندان و فرهیختگان این مرز و بوم ، بازدید به عمل می آورم که عبارتند از :
1 ـ 34 ـ سیّدحسین مکّی درگذشته ی 19 / 9 / 1378 ( مورّخ و مبارز خیزش مردمی شدن صنعت نفت )
2 ـ 34 ـ نعمت الله گرجی درگذشته ی 17 / 1 / 1379 ( بازیگر )
3 ـ 34 ـ علی اصغر گرمسیری درگذشته ی سال 1379 ( بازیگر )
4 ـ 34 ـ اسدالله ملک درگذشته ی 9 / 11 / 1380 ( آهنگساز و نوازنده )
5 ـ 34 ـ منصور والامقام درگذشته ی 28 / 4 / 1380 ( بازیگر نقش زُبیر در فیلم امام علی )
6 ـ 34 ـ فیروز بهجت محمّدی درگذشته ی 22 / 10 / 1371 ( بازیگر نقش راننده ی اتوبوس در فیلم طوفان شن )
7 ـ 34 ـ جمیله ی شیخی درگذشته ی 2 / 3 / 1380 ( بازیگر )
8 ـ 34 ـ فریدون مشیری درگذشته ی سال 1379 ( سراینده )
9 ـ 34 ـ محمّدعلی فردین درگذشته ی 18 / 1 / 1379 ( بازیگر )
10 ـ 34 ـ منوچهر حامدی درگذشته ی 2 / 10 / 1374 ( بازیگر )
11 ـ 34 ـ جهانگیر فروهر درگذشته ی 15 / 8 / 1376 ( بازیگر نقش ابوسفیان در فیلم امام علی )
12 ـ 34 ـ عبّاس زریاب خویی درگذشته ی 14 / 11 / 1373 ( نویسنده و پژوهشگر دائره المعارف اسلامی )
13 ـ 34 ـ حمید مصدّق درگذشته ی سال 1377 ( سراینده و حقوقدان )
14 ـ 34 ـ احمد آرام درگذشته ی فروردین 1377 ( ادیب و هموند فرهنگستان زبان و ادب پارسی )
15 ـ 34 ـ رقیّه چهره آزاد درگذشته ی 10 / 10 / 1373 ( بازیگر )
16 ـ 34 ـ علی حاتمی درگذشته ی 15 / 9 / 1375 ( کارگردان )
17 ـ 34 ـ سیّدابوالفضل قاضی شریعت پناهی درگذشته ی سال 1377 ( نویسنده و حقوقدان )
18 ـ 34 ـ دکترعبدالحسین زرّینکوب درگذشته ی 24 / 6 / 1378 ( نویسنده ی برجسته و پژوهشگر تاریخ ایران )
19 ـ 34 ـ غلام رضا طباطبائی درگذشته ی 25 / 10 / 1384 ( بازیگر )
20 ـ 34 ـ رضا سعیدی درگذشته ی سال 1384 ( بازیگر )
21 ـ 34 ـ سروش خلیلی درگذشته ی 1 / 1 / 1385 ( بازیگر نقش پیک مَروان پسر حَکَم به سوی حاکم مصر در فیلم امام علی )
22 ـ 34 ـ حسین کسبیان درگذشته ی 14 / 2 / 1385 ( بازیگر )
23 ـ 34 ـ سیّدعلی اکبر صنعتی درگذشته ی 13 / 1 / 1385 ( اســتاد نقّاش و تندیسگر که آثار او را در گنجینه ی 13آبان دیدم . )
24 ـ 34 ـ جعفر بزرگی درگذشته ی 5 / 5 / 1385 ( بازیگر )
25 ـ 34 ـ نَرسی گُرگیا درگذشته ی 30 / 7 / 1385 ( بازیگر )
26 ـ 34 ـ بابک بیات درگذشته ی 5 / 9 / 1385 ( آهنگساز )
27 ـ 34 ـ احمد قَدَکچیان درگذشته ی 17 / 9 / 1385 ( بازیگر )
28 ـ 34 ـ دکترسیّدباقر آیت الله زاده ی شیرازی درگذشته ی 20 / 5 / 1386 ( چهره ی برجسته ی معماری که در خانه ی تاریخی وثوق الدّوله ، مرکز دانشی ایکوموس را اداره می کرد . )
29 ـ 34 ـ پرویز یاحقّی درگذشته ی 12 / 11 / 1385 ( نوازنده )
30 ـ 34 ـ خسرو شایگان درگذشته ی 20 / 12 / 1385 ( صداگذار )
31 ـ 34 ـ حمید عاملی درگذشته ی سال 1386 ( مجری و داستانسرای رادیو و تلویزیون )
32 ـ 34 ـ داوود اسدی درگذشته ی 3 / 1 / 1387 ( بازیگر )
33 ـ 34 ـ پوپک گلدرّه درگذشته ی فروردین 1385 ( بازیگر )
34 ـ 34 ـ منوچهر نوذری درگذشته ی 16 / 9 / 1384 ( بازیگر و مجری )
35 ـ 34 ـ سیف الله داد درگذشته ی مرداد 1388 ( کارگردان فیلم زیبای بازمانده )
36 ـ 34 ـ فرّخ لقا هوشمند درگذشته ی تابستان 1388 ( بازیگر )
37 ـ 34 ـ عبدالحسین اسکندری درگذشته ی 8 / 5 / 1388 ( مجری )
38 ـ 34 ـ نادر ابراهیمی درگذشته ی سال 1387 ( سراینده )
39 ـ 34 ـ اسماعیل داورفر درگذشته ی 14 / 2 / 1387 ( بازیگر )
40 ـ 34 ـ احمد آقالو درگذشته ی 3 / 9 / 1387 ( بازیگر )
41 ـ 34 ـ خسرو شکیبایی درگذشته ی 28 / 4 / 1387 ( بازیگر )
42 ـ 34 ـ فرهاد خان محمّدی درگذشته ی 29 / 6 / 1387 ( بازیگر )
43 ـ 34 ـ پیمان ابدی ( بازیگر نقش های اکشن )
44 ـ 34 ـ مهری مهرنیا درگذشته ی سال 1387 ( بازیگر )
45 ـ 34 ـ کیومرث صابری فومنی درگذشته ی سال 1383 ( صاحب امتیاز نشریه ی گل آقا )
46 ـ 34 ـ محمود علیقلی درگذشته ی پاییز 1383 ( مجری و خواننده )
47 ـ 34 ـ دکترسیّدحسن حسینی درگذشته ی 9 / 1 / 1383 ( سراینده )
48 ـ 34 ـ رضا ژیان درگذشته ی 27 / 11 / 1381 ( بازیگر )
49 – 34 ـ جمشید اسماعیل خانی درگذشته ی بهار 1381 ( بازیگر )
آرامگاه نادر ابراهیمی
آرامگاه بتول علائی فرد ؛ همسر طالقانی
بر آرامگاه محمود طالقانی
آرامگاه احمد آقالو
آرامگاه علی اکبر صنعتی
ارامگاه بیژن جزنی
آرامگاه جمشید اسماعیل خانی
آرامگاه حمید عاملی
آرامگاه داوود اسدی
آرامگاه عبّاس زریاب خویی
آرامگاه سروش خلیلی
آرامگاه جواد فکوری
آرامگاه عبدالحسین اسکندری
آرامگاه فرّخ لقا هوشمند
آرامگاه کیومرث ضابری فومنی
آرامگاه محمّدجواد تندگویان
آرامگاه نمادین مصطفی محمود مازح