آبشارهای تاریخی شوشتر

این آبشارهای زیبا و سازه های آن ها در درون شهر شوشتر و در کنار یک پل که بر روی رودخانه ای پرآب ، بسته شده است ، قرار گرفته اند . زیبایی این رودخانه به همراه شنای چند مرغابی دوست داشتنی در آن بر صفای محیط ، افزوده است . هنگامی که من به این جایگاه میرسم در حال بازسازی پل نام برده و سازه های آبشارها هستند . فشار آبی که از سازه ها ، گذر میکند ، بسیار است .

  کهنای اثر : ساسانی

  شماره ی ثبت : 2180

این اثر ، دربردارنده ی مجموعه ای از آب راهه ها و رودهای دستکند و آسیاب های آبی است . آب در پشت بند گرگر ، گرد آمده و از راه آب راهه های سنگی به پایین دست بند ، انتقال می یابد و با انرژی آب ، آسیاب های آبی به کار افتاده و ریزش پساب آسیاب ها از درون آب راهه ها به پایین به گونه ی آبشارهای زیبایی ، پدیدار میشود . ساخت آب راهه ها و رودهای سنگی ، هم پیوند با دوره ی ساسانی است .

روش کار آسیاب های آبی :

آب از راه آب راهه ای ، وارد تنوره شده و سپس با نیروی بسیاری به سوی پرّه های آسیاب ، حرکت نموده و آن ها را میچرخاند . نیروی فرآوری شده توسّط پرّه ها از راه شفتی به سنگ رویین ( بالایی ) ، منتقل میشود . گندم و … که در درون سبد ویژه در بالای سنگ رویین ، قرار دارد ، گام به گام وارد سوراخ سنگ رویین شده و در لای دو سنگ ، آسیاب میشود و برای هستی نیروی گریز از مرکز به سوی بیرون ، پرتاب میشود . پس از این مرحله ، فرآورده ی آسیاب شده را در گونی ، بسته بندی و توسّط چهارپا به جای موردنظر ، منتقل مینمودند .

جزئیّات سنگ ها و پرّه ی آسیاب ها :

ساخت ، نصب و روش کار پرّه ها و سنگ های آسیاب در گونه ی خود ، یگانه میباشد . پرّه های آسیاب را از چوب کنار ( از درختان بومی و پایدار ) میساختند و نکته ی جالب ، این است که محور چرخش آن به گونه ی نشسته میباشد . یک شفت فلزّی هم پیوند به سنگ بالایی و پرّه های آسیاب است که نیروی چرخشی پرّه ها را به سنگ بالایی ، منتقل مینماید . در کنار سنگ ، اهرم فلزّی ، قرار دارد که کار آن ، بالا و پایین آوردن سنگ برای خرد کردن و نیمکوب کردن گندم و … میباشد . بریده چوبی که در پایین زنبیل ، قرار گرفته ، وظیفه ی بریدن ، پیوند زدن و ریختن گندم در میان دو سنگ آسیاب را دارند .

تلمبه خانه :

تلمبه خانه ، جزء سازه های تازه ایست که با توجّه به نیازهای روز در مجموعه ی آسیاب ها و آبشارها در سال 41 یا 42 ، توسّط کسی به نام ملک ، ساخته و راه اندازی شده و آب آشامیدنی مردم شهر را فراهم میکرده ؛ کار این تلمبه خانه تا سال 61 ، پی گرفته میشد . این تلمبه خانه ، آب تونل سه کوره را به درون لوله های فلزّی ، پمپاژ و برای مصارف شهروندان به بیرون از محوّطه ، راهنمایی میکرد .

در سال 1388 خورشیدی برابر با 2009 زادروزی ، آسیاب های آبی شوشتر در سیاهه ی میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید .

سنجه ی یک : سامانه ی آبی شوشتر ، نمایانگر کاری شایان نگرش و چشم انداز همگانی دوران پیشین است که این کار به وسیله ی آب راهه های انحرافی و آب بندهای بزرگ برای گسترش سرزمین ، فراهم شده است . این اثر در پایان سده ی سوم زادروزی برای کارکرد پایدار ، طرّاحی و تکمیل گردیده و تا امروز ، مورد بهره برداری قرار میگیرد . این اثر از دیدگاه گونه گونی فنّی و کامل بودن ، مجموعه ای یک تا بوده که نمایانگر گونه گونی آفرینشگر بشر است .

سنجه ی دو : سامانه ی آبی ـ سالومه ای شوشتر ، آمیزه ای از فنون گوناگون بوده که برای تشکیل یک اثر در رده ی بزرگ و شایان نگرش ، گردآوری شده است .

سنجه ی پنج : شوشتر ، نمونه ای یک تا و کامل از فنون هیدرولیکی است که در دوره های باستانی برای بهره وری بهینه از مناطق بیابانی ، گسترش یافته است . اثر ، نمایانگر یک فرهنگ ارزشمند است که کهنای آن به 18 سده ی پیش بازمیگردد که در خدمت گسترش پایدار یک آفریده ی طبیعی سازگار با محیط شهری و طبیعی آن بوده است .

شماره ی ثبت جهانی : 1315