مسجد فراگیر کهنه ( مسجد جامع عتیق )

  نزدیکی آرامگاه شاه چراغ و در پس کوچه ها ، مسجد زیباییست که هم کهنا دارد و هم هنر : مسجد فراگیر کهنه . نوجوان که بودم ، نگاره ی حیاط مرکزی این مسجد را بر روی تمبرهای پستی آن زمان میدیدم و همان هنگام به اندیشه ی زیبایی اش ، فرو میرفتم . چه قدر دوست داشتم که این مسجد را از نزدیک ببینم … و دیدم .

  کهن ترین مسجد شیراز ، مسجد فراگیر کهنه است که مسجد آدینه هم نامیده شده است . این مسجد ، دوایوانی بوده و سازه ی نخستین و اصلی آن در سال 281 کوچی ماهی و در هنگامه ی یعقوب لیث صفّاری ، ساخته شده ؛ پس ترها شاه ابواسحاق اینجو در سال 752 کوچی ماهی ، ساختمانی در میانه ی مسجد ساخت که آن را « خدای خانه » یا « دارالمصحف » میخوانند که جایگاه نگه داری جزوات قرآن و جای خوانش آن ها بوده است . نوشته ی سنگی آن از نمونه های ارزنده ی هنر خطّاطی به شمار میرود . این نوشته به خطّ یحیی الجمالی الصّوفی ، خوشنویس نامدار هنگامه ی شاه ابواسحاق و دربردارنده ی جملاتی در جایگاه قرآن است .

  این مسجد ، نخستین هسته ی تاریخی شهر شیراز میباشد که جدا از نقش مهمّ مذهبی ، عملکرد اجتماعی ـ سیاسی نیز داشته است . به همین دلیل ، دارای 6 ورودی در برهای گوناگون میباشد که مهم ترین آن ها ، ورودی بر اپاختری است که در هنگامه ی صفویّه ، بازسازی گردیده است .