مسجد ـ مدرسه ی صالحیّه

مسجد ـ مدرسه ی صالحیّه

                           15 خرداد 1394

این سازه ی زیبا و بزرگ در خیابان مولوی که از کهن ترین خیابان های شهر است ، نبش کوچه ی صالحیّه ، قرار گرفته است . این مرکز را میتوان بزرگ ترین مرکز دانشی ایران در سده ی سیزدهم هجری دانست که توسّط زنده یاد حاج ملّاصالح برغانی ، برادر جان باخته ی سوم و صاحب کتاب ها و گردآوری های فراوان در دانش های اسلامی به سال 1262 ماهی ، بنیان گزاری شده است . مدرسه ی صالحیّه در سه اشکوب و با گنجایش بیش از هفت سد دانشجو در روزگار خود ، نام آوری بسیار داشته و بزرگان بسیاری هم چون سیّد جمال الدّین اسدآبادی در آن به تحصیل پرداخته اند . مسجد که در بخش شمالی مدرسه ، قرار دارد ، دارای سه در شمالی ، جنوبی و باختری است که در جنوبی آن با مدرسه ، مشترک است . داشتن حیاطی به عنوان مدرس زنانه که برای نخستین بار در حوزه های دانشی به کار گرفته شده بود از ویژگی های شاخص این سازه و یگانه میباشد ؛ گستردگی سازه و ستون های انبوه و استوار آن ، میتواند دلیل دخل و تصرّف های چندباره ی صورت گرفته در ادوار تاریخی سازه باشد . به سازی سازه از آغاز دهه ی هشتاد ، آغاز شده و هم چنان پی گرفته میشود .

دیوار شمالی مسجد در کوچه ی صالحیّه که از کوچه های تاریخی و مهمّ شهر است ، قرار گرفته و بر بالای پنجره های این دیوار ، نشانه های قرآنی زیر ، درج شده است :

یا بنی آدم خذوا زینتکم عند کلّ مسجد

و اقیموا وجوهکم عند کلّ مسجد

انّما المؤمنون ذاذکر الله و جلّت قلوبهم

و اذا تلیت آیاته زادتهم ایمانا و علی ربهم یتوکّلون

الّذین یقیمون الصّلوه و ممّا رزقناهم ینفقون

و مساجد یذکر فیها اسم الله کثیرا

و ان المسا لله فلا تدعوا مع الله احدا

انّما یعمر الله مساجد من امن بالله و الیوم الآخر

یا ایّها الّذین امنوا ارکعوا و اسجدوا عند ربّهم

در سمت خاوری که درون کوچه ی صالحیّه هست ، در آشپرخانه ی مسجد ، دیده میشود .

حوض مسجد ، حالت چلیپایی دارد .

بر بالای سردر مسجد هم این عبارت ، کاشی کاری شده است :

این بنای معظم بنام مدرسه ی مبارکه ی صالحیّه بدست عالم متّقی مرحوم حاج ملّامحمّد صالح برغانی رضوان الله علیه برادر شهید ثالث قزوینی که در تاریخ 1248 ه . ق اتمام پذیرفته

سال عمل بانی هاتف بخوابش گفت ـ هست از عمل صالح هم مدرسه هم مسجد