آب انبار شهیدی ها

به نام خداوندگار

بازدید از آب انبار شهیدی ها

11 اسفند 1391

گردشگران : چهار نفر ( علی رضا هاشمی ، سعید شمس ، مجید آیتی و مهشید بهرام فرد  )

  آب انبارها ، یکی از حیاتی ترین و مهم ترین سازه های تاریخی ایرانیان هستند که به دلایلی هم چون خشکی آب و هوا ، عدم بارش برف و باران کافی در بخش عمده ای از سال ، فصلی بودن رودخانه ها و عدم امکان دسترسی به آب در مناطق کم آب هم چون شهر کاسپین ، احداث می شده اند .

  نخستین آثار آب انبارها در شهر عیلامی دورانتاش که در شوش کنونی ، واقع شده است در هزاره ی دوم پیش از میلاد ، یافته شده اند . هم چنین بقایای آب انبارهای کهن در دوره ی هخامنشیان نیز به دست آمده است .

  بنای آب انبار با بادگیرها و گنبدهای زیبایش در آرایش سیمای شهرها نیز تأثیرگذار بوده است .

  در اواخر فصل زمستان ، جهت آماده شدن آب انبارها ، آن ها را می شستند تا برای پرشدن مخزن شان در فصل بهار ، آماده باشند . آب آب انبارها از طریق قنات ها ، تأمین می شده است . بهداشت و پاکیزگی این آب از سه طریق ، تضمین می شده است :

  1 ) تاریکی مطلقی که در داخل مخازن آب انبارها هست ، از زندگی و رشد میکروب های غیرهوازی که نیاز به نور دارند ، جلوگیری می نماید .

  2 ) جاذبه ی زمین ، باعث ته نشین شدن املاح و ذرّات موجود در آب می شود و نمک و آهکی که بر روی آب می ریزند ، همانند کلر به عنوان مادّه ای ضدّعفونی ، عمل می نماید .

  3 ) وجود بادگیرها ، باعث تهویه ی هوای داخل مخازن می شود .

  این که چرا مخازن آب انبارها در داخل زمین ، قرار می گرند نیز بی دلیل نیست :

  1 ـ دیوارهای دور آب ، داخل زمین هستند و خراب نمی شوند .

  2 ـ آب قنات و نهر به راحتی به داخل مخزن ، هدایت می شود .

  3 ـ هر چه عمق زمین ، بیش تر مسی شود ، نوسان درجه ی حرارت ، کم تر می شود .

  پس از گودکردن زمین مخزن آب انبارها ، کف آن را با شفته ی آهک ، کاملاً می پوشانند و یک پی یک پارچه می ریزند . در صورتی که مخزن ، بزرگ باشد از سرب ، استفاده می نمایند . هم چنین از ساروج برای پوشش دیوارها و کف مخزن ، استفاده می کنند .

  عناصر اصلی یک آب انبار ، عبارتند از :

  1 : سردر که در برخی مواقع با نام سازنده ی بنا یا اشعار زیبا یا آیاتی از قرآن ، مزیّن می شوند .

  2 : پاشیر : محلّ دسترسی مردم به شیر آب

  3 : مخزن

  4 : بادگیرها

  5 : گنبدخانه

  6 : حوضچه ها

  7 : دریچه ی ورود آب

  پس از شنیدن این توضیحات جامع و مفصّل از زبان دوست خوب مان ، مهشید در کنار مسجد شهیدثالث به سمت آب انبار شهیدی ها می رویم .

  خاندان شهیدی از خاندان های معتبر و سرشناس کاسپین در دوره ی قاجار و حتّی اکنون بوده و هستند که در محلّه ی آخوند واقع در خیابان مولوی امروزی در خانه ای زیبا و تاریخی ، سکونت داشته اند . این آب انبار نیز از وقفیّات این خانواده است که در کنار مسجد شهیدثالث در داخل بازار شهر ، احداث شده است . امروزه ، این آب انبار تاریخی به دکّان پلاستیک فروشی !!!! ، تبدیل شده و بی توجّه مردم و مسؤولین در گوشه ی بازار ، رها گشته است .

  سردر آب انبار ، کاملاً ساده و فاقد تزیینات است و با پلّه هایی بلند به پاشیر ، متّصل می شود که امروزه ، هیچ اثری از این پاشیر ، دیده نمی شود ؛ چرا که به انبار پلاستیک ، تبدیل شده است . مخزن آب انبار ، بنا بر گفته ها و شنیده ها در زیر مسجد ، قرار گرفته است .

من ، سعید و مجید

مهشید ، من و سعید